Dankzij deze truc heeft jouw tekst altijd een logische opbouw
Het is voor veel onervaren schrijven lastig om de informatie in een artikel of e-book in de juiste volgorde te zetten. Ze zoeken naar een “logische” opbouw van de tekst.
Logica is een leer van redeneren, een onderdeel van de taalwetenschap. Maar daar houden we ons hier niet mee bezig.
Het gaat om wat er in het dagelijks taalgebruik met “logisch” wordt bedoeld: iets is te begrijpen omdat we de redenering kunnen volgen.
Een logische volgorde van onderwerpen, is dus een volgorde die iedereen begrijpt.
Want dit is wat je wilt: de informatie zo presenteren dat de lezer zonder na te denken meegaat in jouw tekst. Je wilt hem niet alarmeren met de gedachte: wat bedoelt de schrijver nu; waar komt deze zin nu ineens vandaan?
Ditzelfde geldt bij het vertellen van een verhaal. Ik geef een heel simpel voorbeeld.
Bertje de Boer gaat voor een beurs naar Duitsland.
Onderweg, ter hoogte van Frankfurt, stopt hij bij een wegrestaurant.
Hij eet er een schnitzel.
Bertje gaat vervolgens naar de wc.
Daar vergeet hij zijn buiktasje met zijn geld, paspoort en autopapieren.
Bij München moet hij tanken en komt erachter dat zijn buiktasje er niet is.
Bertje haalt zijn hele auto overhoop, maar hij vindt hem niet.
Het tankstation heeft inmiddels de politie gebeld met de mededeling dat er iemand heeft getankt zonder af te rekenen.
Na vijf minuten is de politie er en de agenten nemen Bertje mee naar het bureau.
Daar wacht hij in een cel op zijn verhoor.
Een uur later zit hij in de verhoorkamer.
De politie gelooft weinig van het verhaal van Bertje.
Hij mag een advocaat bellen, maar kan niemand bereiken. Het is inmiddels laat in de avond.
De politie houdt hem een nacht vast op het bureau.
Dit is een chronologische opbouw van een verhaal. Iedereen begrijpt dit. Je kunt het veilig zo opschrijven. Kinderen kiezen bij het schrijven van een verhaal ook bijna altijd voor deze volgorde.
Mensen vinden chronologie fijn. Het is de meest intuïtieve rangschikking van gebeurtenissen. Het woord “logisch” zit er ook al in. Je kunt het vertalen als “de logica van de tijd”: in volgorde van tijd.
Maar het is niet de meest spannende opbouw. Als dit een artikel in de krant zou zijn, is de kans groot dat de lezer snel afhaakt.
Een artikel over iemand die voor een beurs naar Duitsland gaat. Mwaohhh, ik kan mijn tijd beter besteden.
Dat is wat je als eerste leest: een beurs in Duitsland. Maar dit verhaaltje gaat natuurlijk niet over een beurs.
Het gaat over iemand die door een onhandigheidje als wetsovertreder wordt gezien en de nacht in een koude cel in München moet doorbrengen.
Dat is behoorlijk heftig. Sommigen zouden erom lachen als het ze overkomt. Een ander is weken van slag en gaat misschien nooit meer naar Duitsland.
Een verhaal met een noodlottige wending als deze, gaat erin als koek. Bijna iedereen vindt dit boeiend.
Wil je het maximum aan lezers krijgen, dan moet je dus de volgorde van dit verhaaltje aanpassen.
Je zult de noodlottige wending en de angstaanjagende uren in de koude cel moeten uitbuiten.
Als het een film was, zou je het verhaal kunnen beginnen met het moment dat Bertje de Boer in de boeien wordt geslagen.
Je ziet hem op de rug als hij ruw in de politieauto wordt geduwd. Hij zakt zover mogelijk onderuit op de achterbank van de Mercedes. Nog even zie je zijn eigen auto met het Nederlandse nummerbord. Dan weet je: Nederlander opgepakt in het buitenland. Is altijd nóg spannender.
Vervolgens zie je hem in de verhoorkamer. Bij het volgende shot zit hij in zijn cel. Dan zie je een lampje uitgaan en wordt het zwart.
Dan ga je naar het begin van het verhaal. Bertje die fluitend in zijn auto de grens met Duitsland passeert.
Dat hij even later een schnitzel zit te eten in een wegrestaurant, is nu niet meer ongeveer het saaiste waar je naar kunt gaan zitten kijken. Omdat je weet dat er straks iets moet gaan gebeuren waardoor hij in een Duitse cel terechtkomt.
Als het een reconstructie in een misdaadprogramma was, dan zou de voice-over nu zeggen: “Bert eet rustig zijn schnitzel met zigeunersaus. Tot zover niks aan de hand…”
De logische volgorde van een informatieve tekst
De teksten die jij gaat schrijven, zijn iets anders dan het verhaal van Bertje de Boer. Jouw teksten hebben als doel om op een boeiende manier informatie over te dragen.
Je zult hier niet zo snel kunnen kiezen voor een chronologie. Meestal omdat die er niet is. Behalve misschien wanneer je een artikel schrijft over de geschiedenis van jouw onderwerp.
Toch zal de logische volgorde van hoe je een informatieve tekst opbouwt, bijna net zo vanzelfsprekend zijn als die van de chronologie. Jouw logische volgorde moet net zo gemakkelijk te volgen zijn.
Een voorbeeld.
We schrijven een fictief artikel over “De voordelen van online coaching”. We schrijven het voor coaches die interesse hebben in deze manier van coaching, maar die er nog niet zoveel vanaf weten.
Eerst gaan we het onderwerp uitsplitsen in subonderwerpen.
Ik heb hier een super effectieve methode voor ontwikkelt. Klik hier als er meer over wilt weten
Ik ben geen online coach, maar het zou me desondanks moeten lukken om een aantal relevante vragen te bedenken.
Onderwerp van het artikel: Wat zijn de voordelen van online coaching?
De subvragen:
- Wat is online coaching?
- Welke soorten online coaching zijn er?
- Sinds wanneer kennen we online coaching?
- Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen online en face-to-face coaching?
- Welke voordelen heeft online coaching?
- Wat zijn de nadelen van online coaching?
- Welke voordelen heeft face-to-face?
- Wat zijn de nadelen van face-to-face?
- Bij welk type coaching zou je voor welke vorm kiezen?
- Wat zegt wetenschappelijke literatuur over online coaching?
- Hoe begin je als coach met online coaching?
- Welke technische middelen heb je ervoor nodig?
- Waar kun je meer informatie vinden over online coaching?
Er zijn vast nog tal van subvragen te bedenken, maar ik stop hier om het overzichtelijk te houden.
We lopen nu nog een keer door alle vragen heen.
Wanneer je jouw onderwerp gaat bevragen, ontkom je er bijna niet aan om je als eerste af te vragen wat online coaching nu eigenlijk is.
Dat is de 1e subvraag
Dus: waar gaat dit artikel over en hoe definieer je het onderwerp? Ik vind het bijna altijd nodig om duidelijk uit te leggen wat je onder iets verstaat.
Is online coaching alles wat via internet tot je komt? Is een online vragenlijst invullen ook online coaching? Kan het via Skype en moet de camera dan aan staan? Kan het via chat of Whatsapp? En de telefoon, is dat geen online coaching (of is een telefoon tegenwoordig ook “online”)?
Enfin, je moet dus secuur uitleggen waar het over gaat.
Ga er nooit vanuit dat anderen hetzelfde onder een woord verstaan als jij.
De volgende (vraag 2) is een verdieping van het onderwerp: Welke soorten online coaching zijn er?
En iets over de geschiedenis van online coaching: Sinds wanneer kennen we online coaching (vraag 3)?
Dan (4) komt er een vergelijking met de belangrijkste vorm van coaching die we tot nu toe kennen: face-to-face coaching.
Vervolgens komen we bij de kern van dit artikel: welke voordelen heeft online coaching? (5)
Dan onderzoek je de nadelen van online coaching. (6)
Je vergelijkt het weer met de meest bekende vorm van coaching: face-to-face.
(7 & 8)
Je gaat het nu verder uitdiepen door te vertellen welke soorten coaching geschikt zijn voor online. (9)
Vervolgens gaan we kijken naar de wetenschappelijke onderbouwing. (10)
Dan, als de lezer inmiddels overweegt online te gaan coachen, vertellen we hoe je ermee van start kunt gaan. (11)
Je legt uit welke technische middelen je nodig hebt. En waar je nog meer informatie kunt vinden, voor het geval de lezer nog meer wil weten. (12&13)
Er is natuurlijk ook een andere volgorde mogelijk. Er zijn zelfs tal van verschillende volgordes te bedenken.
Zoals deze, waarbij je een paar vragen omwisselt:
1. Welke voordelen heeft face-to-face coaching?
2. Wat zijn de nadelen van face-to-face?
3. Sinds wanneer kwam daar online coaching bij?
4. Wat is online coaching?
5. Welke soorten online coaching zijn er?
6. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen online en face-to-face coaching?
7. Welke voordelen heeft online coaching?
8. Wat zijn de nadelen van online coaching?
9. Bij welk type coaching zou je voor welke vorm kiezen?
10. Wat zegt wetenschappelijke literatuur over online coaching?
11. Hoe begin je als coach met online coaching?
12. Waar kun je informatie vinden over online coaching?
13. Welke technische middelen heb je ervoor nodig?
Je kunt het ook drastisch omgooien:
1. Wat is online coaching?
2. Wat zegt wetenschappelijke literatuur over online coaching?
3. Sinds wanneer bestaat online coaching?
4. Welke soorten online coaching zijn er?
5. Hoe begin je als coach met online coaching?
6. Welke technische middelen heb je ervoor nodig?
7. Waar kun je informatie vinden over online coaching?
8. Welke voordelen heeft online coaching?
9. Wat zijn de nadelen van online coaching?
10. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen online en face-to-face coaching?
11. Welke voordelen heeft face-to-face coaching?
12. Wat zijn de nadelen van face-to-face?
13. Bij welk type coaching zou je voor welke vorm kiezen?
En nu de onderwerpen lukraak door elkaar gezet:
1. Welke technische middelen heb je ervoor nodig?
2. Wat zijn de nadelen van face-to-face?
3. Wat zegt wetenschappelijke literatuur over online coaching?
4. Welke voordelen heeft online coaching?
5. Welke voordelen heeft face-to-face coaching?
6. Sinds wanneer bestaat online coaching?
7. Hoe begin je als coach met online coaching?
8. Waar kun je informatie vinden over online coaching?
9. Wat zijn de nadelen van online coaching?
10. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen online en face-to-face coaching?
11. Wat is online coaching?
12. Bij welk type coaching zou je voor welke vorm kiezen?
13. Welke soorten online coaching zijn er?
Wanneer je de verschillende volgordes hardop doorleest, zul je bij de eerste drie merken dat er een logische volgorde in zit.
Ook zie je waarschijnlijk dat je met dezelfde vragen een andere intentie aan de tekst kunt geven.
De eerste wil de lezer aanzetten tot online coaching. Het werkt toe naar een zogenaamde call to action: de lezer weet aan het einde alles van het onderwerp en wordt aangezet om nu zelf aan de slag te gaan.
De tweede volgorde kiest voor een soort van chronologie: van wat we al kennen “face-to-face” naar het nieuwe “online coaching”.
De derde wil volledig en afgewogen voorlichten over het fenomeen online coaching.
Jij zult jouw voorkeur voor een bepaalde volgorde hebben, maar als het goed is begrijp je wel bij alle voorbeelden de overgang van de ene naar de andere vraag.
Bij de laatste echter, merk je dat je hersenen verward raken. Je springt van het ene naar het andere onderwerp. Het is niet te volgen. Deze opbouw is niet logisch, daar is iedereen het over eens.
De truc om tot een logische volgorde te komen is dit.
Zet eerst de subvragen van jouw onderwerp onder elkaar. Vervolgens lees je ze hardop voor. Je laat daarmee je hersenen bepalen of de volgorde goed is. En of de volgorde past bij het doel van de tekst.
Als je niet tevreden bent, kun je gemakkelijk de volgorde aanpassen, zodat het artikel wel een goede, logische volgorde krijgt.
Neem hier de tijd voor, want deze volgorde gaat ervoor zorgen dat jij nooit meer de weg kwijt kunt raken in een artikel.
Als je eenmaal het onderwerp hebt gedefinieerd en de subvragen in de juiste volgorde hebt staan, heb je de basis waar zeker een boeiend artikel uit gaat komen.
Als het een e-book wordt, heb je hiermee de inhoudsopgave al gemaakt.
Voor blogartikelen of een e-book kun je niet zeggen welke volgorde het best is. Er is geen Ei van Columbus.
Soms is het nodig om eerst goed uit te leggen wat het onderwerp is. Bijvoorbeeld wanneer het ingewikkeld onderwerp is dat introductie behoeft.
Soms heb je informatie die zo boeiend is dat je hiermee wilt beginnen. Bijvoorbeeld wanneer je een antwoord hebt op een vraag waarvan je weet dat je lezer er naar smacht.
Maar dan kun je er ook juist voor kiezen om de vraag op te werpen en te zeggen dat de lezer later in het stuk het antwoord krijgt. Dat kan helpen om de aandacht vast te houden.
Een enkele keer is het toch interessant om een verhaal chronologisch te vertellen. Bijvoorbeeld bij de eerdergenoemde coach, wanneer die uitlegt hoe een coachingstraject eruit kan zien. Dat begint bij een intakegesprek en eindigt bij een cliënt die na de laatste sessie dolblij de deur uitloopt.
Je kunt de volgorde van jouw tekst dus op gevoel kiezen. Zorg in elk geval dat je hem test door de subvragen in een volgorde te zetten en ze hardop voor te lezen. Dan hoor je direct of op een begrijpelijke manier van de ene naar de andere subvraag gaat.